Aranızda, çocukluğumda Alice harikalar diyarında kitabını okumuş olanlarınız mutlaka vardır. Harikalar Diyarı’ndaki bu sürreal yolculuk için kim, canı sıkılmış 11 yaşındaki bir kız çocuğundan daha uygun olabilirdi ki? Bilim adamlarına deney, kâşiflere keşif, mucitlere buluş ve filozoflara felsefe yaptıran merak; Alice’in de tavşan ya da daha güncel bir tabirle “solucan deliği”nden başka bir dünyaya/evrene geçmesini sağlamıştı. Alice, “bilgelik yolu”ndaki “insan”dı.

Kitabın bir bölümünde yolunu kaybetmiş olan Alice, Cheshire Kedisi’ne sorar:

“ Hangi yöne gitmem gerekiyor?”

Kedi yanıt verir: “Sorunun cevabı nereye gitmek istediğine göre değişir.”

Alice: “ Nereye gittiğim çok da umurumda değil, bir yere varayım. Yeter ki.”

Kedi: “ O zaman ne yöne gittiğini fark etmez. Yeteri kadar yürürsen emin ol bir yere varırsın.”

Bilgeliğin yolu hakikate varmaktan, onu idrak etmekten geçiyordu. Ve hakikate varmak için seçtiğin yol önemli değildi. Yeterince yürüyüp içsel yolculuğunu hakkıyla tamamlarsan hakikate varırdın.

Harikalar Diyarı’ndaki bu sürreal yolculuk için kim, canı sıkılmış 11 yaşındaki bir kız çocuğundan daha uygun olabilirdi ki? Bilim adamlarına deney, kâşiflere keşif, mucitlere buluş ve filozoflara felsefe yaptıran merak; Alice’in de tavşan ya da daha güncel bir tabirle “solucan deliği”nden başka bir dünyaya/evrene geçmesini sağlamıştı. Alice, “bilgelik yolu”ndaki “insan”dı…

Basit görünen ama derin felsefi anlam taşıyan bu diyaloğu Sık sık kullanırım. Gerçekten de eğer nereye gideceğinizi bilmiyorsanız, yollar sizi mutlaka bir yere götürür. Ancak olayları şansa bırakırsanız yolculuğun sonunda varacağınız yer büyük ihtimalle varmayı hedeflediğiniz yer olmaz.

Hepimizin geleceğe yönelik hayalleri vardır. Bazılarımız için bu iyi bir eğitim almak veya çocuklarımızın iyi eğitim almalarını sağlamak, bazılarımız için yeni bir araba veya küçük de olsa başımızı sokacak bir eve sahip olmak, kimileri içinde kimseye finansal açıdan muhtaç olmadan huzur içinde yaşamaktır.

Hayal etmekte hepimiz çok iyiyiz ancak hayallerimizi gerçeğe dönüştürmek konusunda yeterince planlı ve disiplinli olduğumuz söylenemez. Alice Harikalar dünyası içerisinde bu durum sonucundaki halimiz şöyle tanımlanır: Bunu, kendi gözyaşlarından oluşan havuzun içinde yüzerken söylediği şu sözlerden anlıyordunuz: “Keşke o kadar ağlamasaydım. Sanırım kendi gözyaşlarımın içinde boğularak bunun cezasını çekeceğim. Bu kesinlikle çok tuhaf olurdu. Ama bugün her şey tuhaf zaten.”  

Parasal açıdan uzun vadede rahat bir seviyeye ulaşmak için:

·        Finansal planlama bütçe yapmalı.

·        Tasarruf etmeli.

·        Tasarrufları birikimlere, birikimleri yatırımlara dönüştürülmeli.

·        Hedeflerimizi ve yatırımlarımızı sürekli takip etmeli ve sabırlı olmalıyız.

Maalesef sabır ve disiplin olmadan finansal hedeflerimize ulaşmak mümkün değildir. Farklı kurumların yaptıkları finansal okur, yazarlık veya tasarrufla ilgili anketlerde sürekli şu davranışları gözlemliyorum:

·        Finansal planlama yapmıyoruz.

·        Düzenli bütçe yapmıyoruz.

·        Düzenli birikim yapmıyoruz.(ing bank anletine göre düzenli birikim yapan oranı %8)

·        Rastgele yatırımlar yapıyoruz.

Dolayısıyla aynı alis gibi bir yere varmak istiyoruz ama oranın neresi olacağını bilmiyor ve oraya nasıl varacağımızı planlamıyoruz.

Finansal planlama hayallerimize ulaşmak için olmazsa olmaz bir ihtiyaçtır. Ben parasal konulardan hiç anlamıyorum. Nasıl finansal planlama yapacağım ki diye hayıflanma ayın. Bu bölümü okuduğunuzda göreceksiniz ki finansal planlama yapmak hiç de zor değil.

İlk iş olarak hedefimizi basitleştireyim. Hedefimiz imkanlarımız ölçüsünde en yüksek aylık birikim yapmak ve bu birikimi kendimiz için makul olan risk seviyesindeki yatırımlara yönlendirerek uzun vadede anlamlı büyüklükte bir birikime ulaşmak olsun.

Tamamen maddi olan bu hedefe ulaşmak için yapmamız gerekenleri planlamak için sadece basit aritmetiksel işlemleri ihtiyacımız var.

Öncelikle birikimlerimizi ve yatırımlarımızın ileride oluşacağı boyutları belirleyen faktörlere bakalım. Gelecekteki varlığımızın büyüklüğü aşağıdaki değişkenlere bağlı olacaktır.

1.   Kaç yıl boyunca birikim yapacağımız

Her yıl ne kadar biriktirdiğiniz

Ne kadar sıklıkla birikim yaptığınız ve yatırıma döndürdüğünüz

Yatırımlarından elde ettiğiniz getiri. 

Kaç yıl boyunca birikim yapacağımız

 Her yıl ne kadar biriktirdiğiniz

Ne kadar sıklıkla birikim yaptığınız ve yatırıma döndürdüğünüz

Yatırımlarından elde ettiğiniz getiri

5.      Yatırımlarımızı özellikle kriz dönemlerinde nasıl yönettiğimiz

Şimdi bunları tek tek inceleyelim:

1.    Birikim süresi

Birikim yapmaya ne kadar erken yaşta başlarsanız ulaşacağınız varlık miktarı o denli yüksek olur. Birikimi 25 yaşında başlayan birisiyle 45 yaşında başlayan birisi arasında büyük fark olması çok doğaldır.

Birçok kişi birikim yapmaya başla önerisine gelirim. Çok düşük birikim yapamıyorum diye tepki gösterir. Genç yaşlarda iş yaşamının ilk yıllarında gelirlerinin düşük olması çok doğaldır. Bu hemen hemen herkes için geçerlidir. Önemli olan genç yaşlarda tasarruf ve birikim alışkanlığı edinmek ve ufak tutarlarla da olsa birikim yapmaya başlamaktır. Zaman içinde gelirlerin artmasıyla birikim tutarları büyüyecektir.

Örneğin, Iş hayatına yeni başlayan bir genç, her ay 100 TL diğer değişle yıllık 1.200 t lik birikim yapıyor olsun. Ve yine aynı genç 15 seneyi pas geçip birikime bu sefer 40 yaşında aynı miktarla başlarsa ve 65 yaşına kadar bu birikimi harcamazlarsa sonuç ne olur?

·        25 yaşında birikime başlarsa: (yıllık reel getiri=%20 olsun)

65-25= 40 yıl

·        Aynı genç ilk 15 seneyi pas geçip birikime 40 yaşında başlarsa: (yıllık reel getiri=%20 olsun)

65-40=25 yıl

Yukarıdaki tablodan anlayacağınız üzere, bu genç 25 yaşında birikim kararı verir ve 40 sene boyunca her ay 100 TL birikimi sürdürürse, %20 reel getiri  alabileceği bir yatırımla 65 yaşında toplam nominal olarak  20 milyon civarı bir paraya sahip olacaktır.

25 yaşında birikime başlayan bu genç, 65 yaşına vardığında 40 yıl boyunca birikim yapmış olacak ve birikimlerinin toplam değeri nominal olarak 20.087.385,55 TL olacaktır.

Eğer bu gencimiz bu kararı 15 sene sonra verecek olursa bu rakam 1 milyon civarına düşecektir. Sözün özü 15 yıl bu gence nominal olarak 20 kat para kazandırdı.

Görüldüğü gibi bu basit aritmetik hesap bize erken yaşta başlamanın, birikimlerin gelecekteki büyüklüğü hakkında bir fikir veriyor. Ama asıl fark birikimlerin günlük, haftalık, aylık ve yıllık olarak arttırılması ve bunlara yatırım getirilerini eklenmesiyle tabloda kendini göstermektedir.

Bileşik hesap zinciri çok sever. Dikkat ederseniz aynı miktar parayı ne kadar sıklıkla yatırıma çevirirseniz bileşik hesabın potansiyeli o kadar açığa çıkıyor.

Birikim yaparken başarılı olmanın temelinde zincir etkisi oldukça güçlüdür.

Yukarıdaki rakamlar nominal değerlerdir.

Yukarıdaki sonuçların reel olarak algılanabilmesi için bu rakamların enflasyona göre satın alma gücünün hesaplanması gerekir. Eğer biz bu birikim düzeylerinin reel olarak elimizde kalmasını istiyorsak her sene 100 TL değil o seneki enflasyon oranında reel birikimin bugünkü ölçüsünde katkımızı güncellemeliyiz.

*(Reel faiz= ((1+ Nominal faiz)/ (1+enflasyon oranı)) -1)

Kur ve borsa endeksi tahminlerinde olduğu gibi enflasyon tahminlerini de istikrarlı olarak tutturmak mümkün değildir. Merkez bankasının her yılbaşında koyduğu enflasyon hedeflerinin veya ekonomistlerin yaptıkları tahminlerin ne dereceye taştığını tecrübelerimizden biliyoruz. Bu nedenle enflasyon tahmini yapmak yerine reel getiriye odaklanacağız ve hesaplarımızı reel birikim yani reel getiri büyüklüklerine göre yapacağız.

Yukarıdaki tabloda örneği inceleyelim.

Enflasyon oranının %5 olduğunu varsayarsak 25 yaşında birikim yapmaya başlayan genç, ilk yıl 1.200 tl biriktirmiş olsun. Eğer enflasyon oranı% sıfır olsaydı aynı birikim seviyesinde kalmak için ikinci, üçüncü ve onları takip eden yıllarda 1.200 tl birikim yapması yeterli olacaktı. Ancak enflasyon nedeniyle aynı reel birikim düzeninde kalabilmesi için Her yıl birikimlerini %5 oranında artırması, yani ikinci yıl 1.260 tl, üçüncü yıl 1.323 tl, 40 yılda da 8.046 tl biriktirmesi gerekir.

2.     Birikim miktarını artırmak

Birikim miktarının gelecekteki toplam birikimlerin büyüklüğü üzerine doğrudan etkisi vardır. Ne kadar çok birikim yaparsanız, ileride vardığınız tutar o derece büyük olur. Yine aynı örnek üzerinden açıklayalım. 25 yaşındaki genç %20. Reel getiriyle. 1.200 TL parasına her ay 100 TL yerine 200 TL eklemeye karar veriyor. Bakalım 65 yaşında bileşik faizin gücü bizi nereye getirecek.

Katkı: 100TL / Aylık

Katkı: 200TL /Aylık

Birikim yaparken miktarları artırmak, bileşik faizin gücü ile kümülatif olarak normalden daha fazla kazanmanın finansal avantajlarını sunar. İşte bu yaklaşımın faydaları:

o   Hızlı Büyüme: Daha yüksek birikim miktarları, birikimlerinizin daha hızlı büyümesini sağlar. Bileşik faiz, daha fazla sermayenin daha fazla getiri elde etmesine olanak tanır.

o   Finansal Hedeflerin Hızlı Gerçekleştirilmesi: Daha büyük birikimler, finansal hedeflerinizi daha hızlı bir şekilde gerçekleştirmenize yardımcı olur. Özellikle yatırıma yönlendirdiğiniz birikimler, zaman içinde daha fazla artar ve hedeflerinize daha hızlı ulaşmanızı sağlar.

o   Daha Fazla Gelir: Daha büyük birikimler, yatırımlarınızdan veya faizden daha fazla gelir elde etmenizi sağlar. Bu, daha fazla finansal güvence ve bağımsızlık sağlar.

o   Yatırım Fırsatları: Daha büyük birikimler, çeşitli yatırım fırsatlarına daha rahat erişim sağlar. Bu, yatırım portföyünüzü çeşitlendirmenize ve daha iyi getiri potansiyeli elde etmenize yardımcı olur.

o   Emeklilik Hazırlığı: Daha büyük birikimler, emeklilik dönemi için daha fazla sermaye biriktirmenizi sağlar. Bu, emeklilikte ihtiyaç duyduğunuz maddi güvenceyi sağlamak için önemlidir.

o   Finansal Güvence: Daha büyük birikimler, beklenmedik mali krizler veya acil durumlar karşısında daha fazla finansal güvence sağlar. Daha büyük bir acil durum fonu oluşturabilirsiniz.

o   Finansal Bağımsızlık: Daha büyük birikimler, finansal bağımsızlık ve özgürlük elde etmenize yardımcı olur. Daha fazla sermaye biriktirmek, daha az borçlu olmanızı ve gelecekte daha fazla seçenek sunar.

o   Risk Azaltma: Daha büyük birikimler, finansal risklere karşı daha iyi koruma sağlar. Daha fazla sermaye, olası kayıpları tolere etmenize yardımcı olabilir.

o   Daha Az Harcama: Daha büyük birikimler, gelirinizi biriktirmenize ve harcamalarınızı sınırlamanıza yardımcı olabilir. Bu, tasarruf etme ve finansal güvenceyi artırma konusunda önemlidir.

Daha yüksek birikim miktarları, uzun vadede finansal hedeflerinize ulaşmanızı hızlandırabilir ve daha fazla finansal güvence sağlayabilir. Ancak, bu yaklaşım, daha fazla gelir elde etmeyi ve harcamalarınızı kontrol etmeyi gerektirir. Finansal hedeflerinize ulaşmak için düzenlilik, disiplin ve planlama önemlidir.

3.      Birikim sıklığını artırmak

Aynı birikim miktarının daha sık yatırıma yöneltilmesinin gelecekteki toplam birikimlerin büyüklüğü üzerine doğrudan etkisi vardır. e kadar sık birikim yaparsanız, ileride vardığınız tutar o derece büyük olur. Yine aynı örnek üzerinden açıklayalım. 25 yaşındaki genç %20 Reel getiriyle, 1.200 TL parasına her ay 100 TL yerine her gün 3,29 TL eklemeye karar veriyor. Bakalım 65 yaşında bileşik faizin gücü bizi nereye getirecek.

Yukarıdaki tablodan da görebileceğiniz gibi tutarlar ve getiri oranları sabit kaldığında birikim sıklığı bizim yerimize bileşik faizin gücüyle nasıl da büyüyor. Boşuna Einstein Bileşik faize dünyanın 8. Harikası dememiş.

Diğer taraftan da birikim sıklığı artırmak, aynı miktardaki birikimi daha sık yatırıma sokmanın finansal avantajlarını sunar. İşte bu yaklaşımın faydaları:

o   Faiz Getirisi: Daha sık birikim yapmak, paranızın daha uzun süre faiz veya yatırım getirisi kazanmasına olanak tanır. Örneğin, aylık olarak birikim yapmak, yıllık olarak biriktirmekten daha fazla faiz getirisi sağlar.

o   Düzenlilik ve Alışkanlık: Sık birikim yapmak, finansal disiplin ve alışkanlık geliştirmenize yardımcı olur. Düzenli olarak birikim yapmak, mali hedeflere odaklanmanızı ve tasarruf alışkanlığı kazanmanızı teşvik eder.

o   Acil Durumlara Hazırlık: Daha sık birikim yapmak, beklenmedik acil durumlar veya mali sıkıntılar için daha iyi hazırlıklı olmanızı sağlar. Daha sık birikim yaparak daha hızlı bir acil durum fonu oluşturabilirsiniz.

o   Hızlı Hedef Gerçekleştirme: Sık birikim yapmak, finansal hedeflerinizi daha hızlı bir şekilde gerçekleştirmenize yardımcı olur. Özellikle yatırıma yönlendirdiğiniz birikimler, zaman içinde büyür ve hedeflerinize ulaşmanızı hızlandırır.

o   Daha Az Harcama: Daha sık birikim yapmak, gelirinizin daha hızlı birikim hesabınıza gitmesine ve harcamalarınızı sınırlamanıza yardımcı olabilir. Bu, tasarruf etme ve maddi bağımsızlık için önemlidir.

o   Riske Karşı Koruma: Daha sık birikim yaparak, paranızı yatırım araçlarına dağıtırken piyasa dalgalanmalarına karşı daha iyi korunabilirsiniz. Bu, riskleri dağıtmanıza yardımcı olabilir.

o   Güncellemeler ve Ayarlama: Daha sık birikim yaparak, finansal durumunuzdaki değişikliklere daha hızlı tepki verebilirsiniz. Daha sık aralıklarla hesaplarınızı gözden geçirebilir ve gerektiğinde ayarlamalar yapabilirsiniz.

o   Finansal Bilinç ve Eğitim: Daha sık birikim yapmak, finansal bilincinizi artırmanıza ve daha fazla finansal eğitim almanıza olanak tanır. Bu, daha iyi finansal kararlar almanıza yardımcı olabilir.

Daha sık birikim yapmak, genellikle finansal hedeflerinizi daha hızlı ve etkili bir şekilde gerçekleştirmenize yardımcı olur. Ancak bu yaklaşım, gelirinizi ve harcamalarınızı dikkatli bir şekilde yönetmeyi gerektirir. Unutmayın ki finansal hedeflerinize ulaşmak için düzenlilik ve disiplin önemlidir.

4.      Birikimi Yatırıma Dönüştürmek

Şimdi gelelim yatırımlarımızda elde ettiğimiz getirilerin birikimlerimiz üzerinde etkilerine birikimlerimizi uzun vadede ulaşacağı değer yatırımlarımızın performansı ile doğrudan ilişkilidir. Birikimi yatırıma dönüştürmek, tasarruf edilen veya biriktirilen parayı, gelir elde etmek veya sermayeyi büyütmek amacıyla yatırım araçlarına veya projelere yönlendirmek anlamına gelir. Bu işlem, birikilen paranın sadece birikim hesaplarında bekletilmesinden daha fazlasını yapmayı amaçlar.

Iyi yatırımlar birikimlerimizi zaman içinde çığ gibi büyütürken kötü yatırımlar onları eritir. Özellikle reel getiri kavramı iyice anlaşamazsak birikimimizin arttığını sanırız. Ancak getirilerinin enflasyon oranlarının altında kalması durumunda birikimlerimiz nominal olarak büyümüş görünseler de alım güçlerini kaybederler. Bu nedenle eğer enflasyon nominal ve reel getiri kavramlarını iyi anladığınızdan emin değilseniz. Bu konu üzerinde öncelikle çalışmanızı tavsiye ederim.

Faydalar:

Sermaye Büyümesi: Birikimi yatırıma dönüştürmek, paranızın zaman içinde büyümesine olanak tanır. Yatırımlarınızın değeri artabilir ve bu sayede daha fazla gelir elde edebilirsiniz.

Finansal Hedeflere Ulaşma: Yatırımlar, finansal hedeflerinize ulaşmanızı hızlandırabilir. Örneğin, emeklilik, ev alımı, çocukların eğitimi veya tatil için birikmiş parayı yatırıma dönüştürerek daha hızlı ilerleyebilirsiniz.

Diversifikasyon: Yatırım yaparken farklı varlık sınıflarına (örneğin hisse senetleri, tahviller, gayrimenkul) yatırım yapma fırsatınız olur. Bu, riski azaltabilir ve getiriyi artırabilir.

Pasif Gelir: Bazı yatırımlar pasif gelir kaynakları sunar. Örneğin, kira geliri elde edebilirsiniz. Bu, aylık gelir akışınızı artırabilir.

Zararlar:

Yatırım Riskleri: Yatırım yaparken, varlık fiyatlarının dalgalanması ve potansiyel kayıplar gibi risklerle karşı karşıya kalabilirsiniz. Yatırımlarınızın değeri düşebilir ve kayıplar yaşayabilirsiniz.

Likitlik Kaybı: Yatırımlar genellikle belirli bir süre boyunca kilitlenir. Aniden nakde ihtiyaç duyarsanız, yatırımlarınızı likit hale getirmek zor olabilir.

Zaman ve Araştırma Gereksinimi: Etkili yatırım yapabilmek için zaman ve araştırma gerektirir. Yatırım seçeneklerini değerlendirmek ve yönetmek zaman alabilir.

Genel Değerlendirme:

Birikimi yatırıma dönüştürmek, finansal büyüme ve hedeflere ulaşma açısından önemli bir adımdır. Ancak, yatırımların getirileri ve riskleri göz önüne alındığında dikkatli ve bilinçli bir yaklaşım gerektirir. Yatırım stratejinizi, risk toleransınızı ve hedeflerinizi iyi anlamak önemlidir.